Το παιχνίδι σαν ανθρώπινη δραστηριότητα τοποθετήθηκε από τον Φρόυντ και τους συνεχιστές του στην ίδια κατηγορία ψυχικών φαινομένων όπως τα όνειρα, οι ονειροπολήσεις και οι φαντασιώσεις. Ο άνθρωπος δεν ονειρεύεται έτσι χωρίς λόγο και κατά τύχη αλλά σε σχέση με την εκάστοτε επίκαιρη κατάσταση ζωής στην οποία βρίσκεται ή σε σχέση με εντάσεις και συγκρούσεις που μέσα στα όνειρα επαναλαμβάνονται, μεταβάλλονται και υφίστανται επεξεργασία.
Στην θεωρητική εξέλιξη της play therapy όμως, υπάρχει μικρή απόσταση μεταξύ των διαφόρων σχολών και μεθόδων ψυχοθεραπείας.
Αυτό ίσως να οφείλεται από τη μια στο ότι το παιχνίδι είναι από μόνο του ένα φαινόμενο που κατά ένα τρόπο ξεφεύγει από κάθε προσπάθεια ανάλυσης, και είναι σαν τέτοιο τόσο δυνατό, αυτόνομο και πηγαίο που οι θεωρίες και οι θεραπείες αναγκάζονται να προσαρμοστούν σ’ αυτό και να δεχτούν τους όρους του. Από την άλλη, το παιδί είναι με βεβαιότητα ένας «δύσκολος πελάτης» ακόμη και για έναν ψυχοθεραπευτή.
Έτσι, μπαίνουν τα θεμέλια μιας θεραπείας που πλησιάζει πολύ την μη κατευθυντική, προσωποκεντρική play therapy της Axline που θα δούμε πιο αναλυτικά παρακάτω.
Οι βασικές μεταρρυθμίσεις είναι ότι:
α) Το κεντρικό σημείο της θεραπείας δεν είναι η επεξεργασία ενός ιστορικού, βιωμάτων δηλαδή και τραυμάτων του παρελθόντος αλλά τα συναισθήματα που επικοινωνούνται στο εδώ και τώρα μεταξύ του θεραπευτή και του παιδιού.
β) Η σχέση που δημιουργεί ο θεραπευτής με το παιδί είναι από μόνη της σαν τέτοια θεραπευτική.
Ένας άλλος σπουδαίος παιδοψυχίατρος και ψυχαναλυτής, ο Donald Winnicott καταλαμβάνει ιδιαίτερη θέση ανάμεσα σε όσους ασχολήθηκαν με το παιχνίδι του παιδιού και την ψυχοθεραπεία σε παιδιά.
Ο Winnicott ήταν αυτός που συνέλαβε την έννοια του μεταβατικού φαινομένου και αντικειμένου, του πρώτου αντικειμένου δηλαδή που είναι «έξω» από το παιδί αλλά πολύ κοντά στον εσωτερικό του κόσμο και με το οποίο αναπτύσσει το παιδί μια ιδιαίτερη συναισθηματική σχέση (π. χ. μια άκρη της κουβέρτας που χαϊδεύει το παιδί καθώς πιπιλάει το δάχτυλο του, η πιπίλα του, ένα αρκουδάκι που κρατάει για να το πάρει ο ύπνος κλπ) . Η συνέχεια του μεταβατικού φαινομένου καθώς το παιδί μεγαλώνει είναι το παιχνίδι. Βρίσκεται ακριβώς σ’ αυτό το μεταβατικό χώρο ανάμεσα στον εσωτερικό κόσμο του παιδιού και το εξωτερικό κόσμο. Είναι και μέσα και έξω ταυτόχρονα, ένα συγκλονιστικό φαινόμενο!
H Virginia Axline είναι η σημαντικότερη εκπρόσωπος της προσωποκεντρικής Play therapy. Η θεωρία της βασίζεται στην θεωρία προσωπικότητας που ανέπτυξε ο C. Rogers για την προσωποκεντρική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία.
Κάποιος που ζει ή δουλεύει με παιδιά παρατηρεί ότι έχουν την τάση να συγχωρούν και να ξεχνούν αρνητικές εμπειρίες. Όταν οι συνθήκες ζωής τους δεν είναι ιδιαίτερα κακές, έχουν την ικανότητα να παίρνουν την ζωή όπως είναι, το ίδιο και τους ανθρώπους με τους οποίους ζουν. Αυτό οφείλεται στην έμφυτη ορμή και έντονη αγάπη για ζωή που τα χαρακτηρίζει.
Αυτό που επίσης χαρακτηρίζει τα παιδιά και που είναι πραγματική αγαλλίαση για τον θεραπευτή να το βλέπει είναι ότι είναι πολύ εμφανείς όλες οι πλευρές της προσωπικότητας τους (όσο πιο υγιής η προσωπικότητα βέβαια τόσο περισσότερο) αυτές που στους ενήλικες συχνά είναι θαμμένες κάτω από στρώματα απώθησης, στρέβλωσης και άρνησης.
Η Play therapy βασίζεται στο γεγονός ότι το παιχνίδι είναι το πιο φυσικό μέσο που διαθέτει το παιδί για να εκφραστεί.
Μέσα στον ασφαλή χώρο που του παρέχεται στην θεραπεία, το παιδί είναι αυτό το πιο σημαντικό πρόσωπο, ελέγχει την κατάσταση, κανείς δεν το κριτικάρει, δεν μιλάει αντί γι’ αυτό και δεν του λέει τι να κάνει.
Επίσης υπάρχει κάποιος που το αποδέχεται, το καταλαβαίνει και είναι ειλικρινά φιλικός μαζί του.
Τα όρια που ισχύουν στην θεραπεία δίνουν την αίσθηση της ασφάλειας και της πραγματικότητας.
Όλα αυτά συνιστούν για το παιδί μια πρόκληση και μια ευκαιρία να ωριμάσει, να γίνει πιο δημιουργικό, να μάθει να αποδέχεται τον εαυτό του και να νοιάζεται για τους άλλους.
Σημαντικό ρόλο έχει βέβαια στην θεραπεία του παιδιού και η παράλληλη συμβουλευτική των γονέων τόσο για θέματα που αφορούν άμεσα το ίδιο το παιδί όσο και για δυσκολίες και προβλήματα που αφορούν τον καθένα απ’ τους γονείς προσωπικά ή την μεταξύ τους σχέση και που ασφαλώς έχουν επίδραση και στην συναισθηματική κατάσταση και την συμπεριφορά του παιδιού.…